Category: Blog

หากพูดถึงเส้นใยจากธรรมชาตินั้นจะสามารถแบ่งออกเป็นประเภทเส้นใยของสัตว์และเส้นใยของพืช โดยมันจะแตกต่างกันตรงที่เส้นใยของสัตว์จะประกอบไปด้วยกรดอะมิโนและถูกเรียกว่าโปรตีน เช่น ขนของอัลฟากร้า ขนแกะ และผ้าไหม ส่วนเส้นใยจากพืชจะมีเซลลูโลสเป็นส่วนประกอบ เช่น ฝ้าย ปอ ปอกระเจา เป็นต้น

สำหรับเส้นใยไหม(Silk) นั้นเป็นเส้นใยประเภทที่มาจากสัตว์ มันถูกเรียกว่า “ราชินีแห่งผ้า” มันถูกพัฒนาขึ้นในประเทศจีนสมัยโบราณ โดยการนำรังไหมของตัวหนอน Bombyx mori ที่อาศัยอยู่บนต้นหม่อนมาทำเป็นเส้นใย

เส้นใยไหม นั้นเป็นเส้นใยที่มีความแข็งแรงที่สุดในประเภทเส้นใยจากธรรมชาติ มีโครงสร้างทางเคมีเป็นสามเหลี่ยมปริซึม มันสามารถดูดซับน้ำได้ดีและย้อมสีได้ ถูกนำไปใช้งานกันอย่างแพร่หลายในหลายๆประเทศ โดยเฉพาะประเทศจีนที่มีการผลิตผ้าไหมเป็น 70% ของโลกที่มีปริมาณมากถึง 150,000 ตันต่อปี รองลงมาคืออินเดีย อุซเบกิสถาน ไทยตามลำดับ และจะถูกเรียกในอุตสาหกรรมการผลิตผ้าไหมจากหนอนว่า “การปลูกหม่อนไหม”

ผ้าไหมมีความหลากหลายและสวยงาม มันมีจุดเด่นตรงที่ความนุ่มของผิวสัมผัสและเป็นที่ต้องการเป็นอย่างมากในสมัยประวัติศาสตร์ และได้สร้างเส้นทางการค้าที่เป็นตำนานจนเป็นวัฒนธรรมมาถึงทุกวันนี้ที่ถูกเรียกว่า “เส้นทางสายไหม” เพื่อแลกเปลี่ยนผ้าไหมระหว่างประเทศจีนและยุโรป

ถึงแม้ในปัจจุบันจะมีการขยายตัวอย่างมากในอุตสาหกรรมผ้าไหมแต่กระบวนการที่ใช้ในการผลิตยังคงเป็นเหมือนเดิมในสมัยโบราณโดยจะมีขั้นตอนในการผลิตดังนี้

ผ้าไหมส่วนใหญ่จะถูกนำมาใช้งานได้หลากหลายตามวัตถุประสงค์ซึ่งส่วนใหญ่จะแบ่งออกเป็น 2 ประเภทคือถูกผลิตออกมาใช้สำหรับผู้บริโภคและสำหรับอุตสาหกรรม

สำหรับผู้บริโภค สินค้าที่ขาดไม่ได้จากผ้าไหมก็คือ เครื่องแต่งกาย เช่นผ้าพันคอ เสื้อเชิต ชุดสตรี และชุดราตรี เนื่องจากมันมีคุณสมบัติคือมีน้ำหนักเบา อ่อนนุ่ม ผู้คนมักจะนำไปผลิตเป็นชุดชั้นใน เสื้อกันหนาว เพราะมันให้ความอบอุ่นได้เป็นอย่างดี นอกจากนั้นมันยังถูกนำไปตกแต่งบ้านโดยทำเป็นผ้าม่านหรือหมอนและผ้าแขวนผนัง

สำหรับอุตสาหกรรม แม้ว่าในปัจจุบันจะมีทางเลือกเพิ่มมาคือเส้นใยสังเคราะห์ที่มนุษย์ผลิตคิดค้นขึ้นมา เช่นการทำร่มชูชีพ แต่ก็ยังมีผู้ผลิตหลายรายที่ยังคงผลิตภัณฑ์ด้วยผ้าไหมแท้อยู่ เนื่องจากมันมีความทนทานและน้ำหนักเบา นอกจากนั้นทางการแพทย์ที่เรารู้จักกันเป็นอย่างดีคือผ้าไหมที่ใช้เย็บแผลไว้ใช้สำหรับการผ่าตัด เนื่องจากมันเป็นเส้นใยที่บางมากและมีคุณสมบัติต้านเชื่้อแบคทีเรีย

ประเภทของผ้าไหม

1. Mulberry silk เป็นผ้าไหมหม่อนที่ทำง่ายและราคาถูกที่สุด ซึ่งผ้าไหมเกือบทั้งหมดในโลกคือผ้าไหมหม่อน
2. Eri Silk เป็นผ้าไหมประเภทที่ไม่จำเป็นต้องฆ่าหนอนไหม จึงถูกเรียกว่า Peace silk หรือผ้าไหมที่สงบสุข เป็นผ้าไหมที่มีความคงทนกว่าผ้าไหมหม่อน
3. Tasar Silk ผ้าไหมประเภทที่ถูกผลิตเป็นอันดับสอง ตัวหนอนมีสีเขียว ส่วนใหญ่มักพบในอินเดีย และญี่ปุ่น
4. Spider silk ใยไหมจากแมงมุม มีราคาแพงมากเนื่องจากมันไม่สามารถผสมพันธ์ุได้เหมือนหนอนไหม มักใช้ทำเสื้อเกราะกันกระสุน ผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม
5. Muga silk ใยไหมที่ผลิตในรัฐอัสสัมในอินเดียเท่านั้น ค่อนข้างเป็นที่รู้จักกันในวงแคบ มักใช้สำหรับผู้สูงศักดิ์ในรัฐ
6. Sea silk เส้นใยที่ทำจากหอยแมลงภู่สายพันธ์ุหนึ่งในทะเลเมดิเตอเรเนียน หรือเรียกอีกอย่างว่า “ผ้าไหมหอยแมลงภู่”
7. Coan silk มาจากหนอนไหมสายพันธุ์หนึ่งชื่อ Pacypasa atus ที่กินต้นสนจูนิเปอร์และต้นโอ๊ก ถูกนำมาใช้กันอย่างแพร่หลายในกรุงโรมโบราณ แต่หายากในปัจจุบัน ส่วนใหญ่ผ้าไหมชนิดนี้จะใช้เพื่อเสริมสร้างเส้นใยชนิดอื่นๆ

ในปัจจุบันนี้มีการนำต้นพืชต่างๆมาทำผลิตภัณฑ์ต่างๆหลากหลายชนิด เช่นการนำต้นไผ่ หรือหวายมาสานเป็นกระเป๋าและโคมไฟที่เราสามารถพบเห็นได้ในทั่วไป แต่ยังมีพืชอีกสองชนิดที่นอกจากจะสามารถนำมารับประทานเพื่อให้ได้สรรพคุณของมันหลายๆอย่างแล้ว ต้นมันสามารถนำมาทำเป็นผลิตภัณฑ์ที่สวยงามได้ ซึ่งจากที่กล่าวมาข้างต้นในบทความนี้ก็จะพูดถึงคุณสมบัติของ ต้นแฟลกซ์ (Flax) และต้นปอ (Jute) นั่นเอง

Flax ต้นแฟลกซ์ เป็นพืชตระกูล Linaceae เป็นพืชที่สามารถนำต้นมันไปผลิตเป็นเส้นใย เส้นด้ายลินิน และผลิตภัณฑ์จำพวกสิ่งทอ นอกจากนั้นสำหรับเมล็ดของต้นแฟลกซ์ยังมีคุณค่าทางโภชนาการสามารถนำมารับประทานได้

Flax จะมีความสูงเฉลี่ย 0.9 – 1.2 เมตร มีลักษณะเป็นก้านเรียวยาว 2.5 – 4 มม. มีกิ่งก้านแตกแขนง ใบกับก้านมีขนาดเล็กและเป็นรูปหอก มีดอกไม้อยู่ตรงปลายอาจมีสีขาว สีฟ้า และสีชมพู

พืชชนิดนี้สามารถปรับตัวให้เข้ากับสภาพอากาศและสภาพของดินได้หลากหลายพื้นที่จึงทำให้มันถูกนิยมปลูกกันอย่างแพร่หลาย แต่จะเติบโตได้ดีที่สุดในดินร่วนปนกับทรายที่สามารถระบายน้ำได้ดี หรือในที่ที่มีภูมิอากาศเย็น ซึ่งหากพูดถึงเมล็ดของแฟลกซ์ (Flaxseed) มันเป็นอาหารที่มีใยอาหารสูง เต็มไปด้วยแร่ธาตุและกรดไขมันโอเมก้า 3 6 9 มันจึงมีประโยชน์ต่อร่างกายและยังให้สรรพคุณที่หลากหลายเช่น ช่วยลดระดับคลอเรสเตอรอลในเลือด ลดความดัน ช่วยทำให้ไขข้อต่างๆทำงานดีขึ้น จึงทำให้เราคุ้นชินกับแฟลกซ์ในรูปของอาหารและขนมเป็นส่วนมาก

เส้นใยที่ได้จากพืชชนิดนี้นั้นเป็นหนึ่งเส้นใยประเภทสิ่งทอที่เก่าแก่ที่สุดหรือสามารถเรียกมันว่า เส้นใยผ้าลินิน (Linen) โดยมีการค้นพบหลักฐานการใช้งานในยุคก่อนประวัติศาสตร์ที่สวิตเซอร์แลนด์ และนอกจากนั้นยังพบว่าชาวอียิปต์โบราณใช้เสื้อผ้า ผ้าปูเตียง ผ้าห่อศพในการทำมัมมี่หรือใบเรือ โดยก่อนนั้นมันจะต้องผ่านกระบวนการมาหลากหลายขั้นตอนทั้งหมัก ตาก บด และมันขึ้นชื่อเรื่องความทนทาน

ซึ่ง ข้อดี ของผ้าลินิน (Linen) นั้นคือสามารถดูดซับความชื้นได้ดี มีผิวที่เรียบเนียน มีความทนทานกว่าผ้าฝ้าย ระบายอากาศได้ดีสวมใส่สบาย เนื้อผ้าจะแข็งเหมือนลงแป้งและดูใหม่เสมอ แต่มันก็มี ข้อเสีย คือไม่ค่อยยืดหยุ่น ยับย่นง่ายกว่าผ้าชนิดอื่น มักถูกทำมาทำผ้าราคาสูงๆที่ต้องการความหรูหรา

ผ้าลินิน ถูกมาทำเป็นสินค้าให้กับแบรนด์ดังหลายยี่ห้อในปัจจุบัน มีทั้งเสื้อผ้าสำหรับใส่สบายๆหรือเสื้อเชิต เสื้อสูท และกางเกงทั้งแบบขาสั้น ขายาว ผ้าลินินเป็นชนิดผ้าที่เหมาะแก่การใส่ในประเทศไทยที่มีอากาศร้อน มันสามารถทำความสะอาดได้ง่าย ดูดซับเหงื่อ รู้สึกสบายเมื่อสวมใส่ แบรนด์เสื้อผ้าที่เป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลายอย่าง UNIQLO ก็ใช้ผ้าลินินในการผลิต

ชุดผ้าปูเตียงและหมอนทำจากผ้าลินิน

ผ้าม่านผ้าลินิน

ต้นปอ หรือ ต้นปอกระเจา (Jute) เป็นพืชพรรณไม้ล้มลุกขนาดเล็ก มีความสูงประมาณ 1 เมตร ลำต้นเป็นสีเขียวอ่อนหรือแดงเข้ม มีการแตกกิ่งก้านเป็นพุ่ม เป็นไม้ประเภทเนื้ออ่อน มีรากแก้ว สามารถขยายพันธ์โดยใช้เมล็ด พบว่ามีการปลูกมากใน อินโดนีเซีย จีน พม่า เวียดนาม ฟิลิปปินส์และในประเทศไทยส่วนมากพบในจังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย กาญจนบุรี ปราจีนบุรี ชลบุรี เป็นต้น ซึ่งมันมักจะขึ้นตามบริเวณที่ชื้นแฉะ

ใบของต้นปอกระเจา เป็นใบเดี่ยวมีลักษณะเป็นรูปยาวเรียว หลายใบแหลม มีขอบใบหยักเหมือนฟันเลื่อย และมีดอกเป็นกระจุกประมาณ 2-3 ดอกมีสีเหลืองขนาดเล็ก มันมักจะออกดอกช่วงเดือนตุลาคม – เดือนธันวาคม ซึ่งต้นปอกระเจานั้นเช่นเดียวกับต้นแฟรกซ์ที่มีสรรพคุณมากมาย สามารถใช้เป็นยาบำรุง ช่วยเรื่องเจริญอาหาร ช่วยลดน้ำตาลในเลือด และความดันโลหิตจากใบของมัน เป็นต้น

นอกจากนั้นผู้คนยังสามารถนำเส้นใยจากเปลือกต้นที่ลอกออกมาแล้วจะเรียกว่า “ปอ” ไปทอเป็นกระสอบเพื่อใส่ผลิตผลทางการเกษตรจำพวก ข้าวสาร ข้าวโพด หรือน้ำตาลได้ และที่สามารถพบเห็นกันได้บ่อยก็การใช้เป็นผ้า พรม เยื่อกระดาษ กระสอบทราย ใช้ในงานอุตสาหกรรม หรือทำเชือกเป็นต้น มันมีสีที่เป็นธรรมชาติเป็นเหลืองอ่อนและสีเทา แต่สามารถย้อมสีได้ มีผิวสัมผัสที่แข็ง มีความมัน ยิดหยุ่นได้น้อยแต่ทนน้ำได้ดี

และในปัจจุบันได้มีการนำปอมาทำสินค้าที่มีความเป็นเอกลักษณ์และปรับให้เข้ากับสมัยใหม่อย่างลงตัว ซึ่งผลิตภัณฑ์ที่ทำจากปอนั้นก็ต่างมีความแตกต่างกันไปตามความคิดสร้างสรรค์ของผู้ผลิต ซึ่งต่อไปเป็นตัวอย่างผลิตภัณฑ์ที่ทำจากปอ

กระเป๋าแฟชั่นที่ถูกออกแบบให้เข้ากับยุคสมัยใหม่ได้อย่างลงตัวและมีคุณค่ามากขึ้น

ผ้ารองจาน / แก้ว

โคมไฟสไตล์ Bohemian

พรม

ที่ใส่ปากกา

เทรนด์อนุรักษ์สิ่งแวดล้อมได้มีความโดดเด่นมากขึ้น และมีการใช้วัสดุจากธรรมชาติมากขึ้น โดยใช้เส้นใยจากธรรมชาติ จนถูกแปรรูปออกจนได้ผลิตภัณณ์ที่มีมูลค่า และส่งเสริมรายได้ให้กับชุมชน

ใยกล้วย (Banana Fibers)

ใยกล้วยคือเส้นใยที่แยกออกจากกาบกล้วย ด้วยวิธีการแยกแบบหัตถกรรม
(โดยการลอกผิวของกาบแข็งด้านนอก จากนั้นแยกเส้นใยจากเยื่อกล้วยด้วยมือ)

“เส้นใยกล้วย” มีสมบัติพิเศษคือ เป็น เส้นที่มีความมันเงาสวยงาม แข็งแรง เหนียว ทนทาน สามารถนำไปปั่นผสมกับเส้นใยอื่นๆ
เช่นใยฝ้าย ที่มีความคุณสมบัติโดดเด่นเรื่องการระบายอากาศและอ่อนนุ่ม

เส้นใยกล้วยในประเทศไทยส่วนใหญ่นิยมการแยกเส้นใยด้วยมือ เพื่อใช้เป็นสิ่งทอมีมาไม่นานนัก มีทั้งการแยกเส้นใยจากกล้วยน้ำว้า กล้วยป่า และกล้วยหอม

ตัวอย่างสินค้าที่ได้จากใยกล้วย

• กระดาษใยกล้วย

คือ ต้นกล้วย + วิธีทำกระดาษสา = กระดาษใยกล้วย

คนที่วิจัยในเรื่องการรรูปมาเป็นกระดาษใยกล้วยยังได้คิดอีกว่า ใยกล้วยสามารถทำได้มากกว่าสมุด เขาคิดไปถึง ฝ้าเพดาน ผนังเบา วัสดุกันกระแทก หรือผลิตภัณฑ์อื่นๆ ที่จะมาทดแทนการใช้พลาสติกได้

• ฟองน้ำจากใยกล้วย

ฟองน้ำใยกล้วยเป็นสินค้าที่จดสิทธิบัตรไว้กับกรมทรัพย์สินทางปัญญา ใช้ตรายี่ห้อว่า Centella (เป็นชื่อวิทยาศาสตร์ของใบบัวบก) 

• เสื้อผ้าใยกล้วย

เนื้อผ้าที่ผลิตจากใยกล้วย 100 เปอร์เซ็นต์ โดยใช้เส้นยืนเป็นไหม ค่อนข้างแข็งกระด้าง แต่มีความมันสวยงาม ส่วนผืนผ้าจากใยกล้วยผสม จะมีความอ่อนนุ่ม แต่มีความมันน้อยกว่า(ภาพ 6)

• กระเป๋า

• ตะกร้าใส่ของ เสื้อผ้า หรือ ถังขยะ

• เสื่อจากใยกล้วย

เฟอร์นิเจอร์ต่าง ๆ

เบาะนั่งจากใยกล้วย ด้านในอาจใช้ใยฝ้าย หรือ โครงเหล็กขึ้นทรงข้างใน และด้านนอกสานจากใยกล้วย

_____________________________________________________________________

เส้นใยสับปะรด (Pineapple fibers)

ใบสับปะรดที่นำมาใช้ในการผลิตเส้นใยเพื่ออุตสาหกรรมสิ่งทอ ควรมีอายุ 1-1.5 ปี
ถ้าอ่อนไปเส้นใยที่ได้ก็จะไม่แข็งแรง และสั้น
ส่วนใบที่แก่เกินไปก็จะหยาบและแข็ง การเก็บเกี่ยวจะตัดจากต้นที่ตัดผลไปแล้ว
และจะต้องทำการขูดให้เสร็จหลังจากการตัด 24 ชั่วโมง

การขูดเพื่อนำใยออกมาจากใบสับปะรดมี 3 วิธี1. การแยกเส้นใยด้วยมือ(Scraping) 

1. การแยกเส้นใยด้วยมือ(Scraping) 

2. การแยกโดยวิธีการแช่ฟอก(Water retting) 

3. การแยกโดยเครื่องจักรกล (Decorticating machine) 

โดยจะแบ่งเกรดของเส้นใยออกเป็น 3 แบบขึ้นอยู่กับการใช้งาน คือ แบบละเอียดมาก ละเอียด หยาบ ส่วนใหญ่จะนิยมใช้แบบละเอียด ในการประดิษฐ์ของต่าง ๆ โดยลักษณะของเส้นใยจะมีขนาดเล็กและนุ่ม มีความมันและเงางามคล้ายไหม มีความเหนียวและทนต่อการหักพับมาก

ตัวอย่างสินค้าที่ได้จากใยสับปะรด

• เสื้อผ้าใยสับปะรด

คุณสมบัติของใยสับปะรดสามารถทอเป็นผ้าบางเนื้อละเอียดที่มีความนุ่มนวล แต่มีความคงรูปในเนื้อผ้า จับโค้งได้และรูปทรงดี

นอกจากนี้การย้อมสีหรือเติมสารตกแต่งผ้าทำได้ง่ายและหลากหลาย รวมทั้งมีการรักษาง่ายอีกด้วย ใช้ประโยชน์ในการทำเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ เช่น เส้นด้าย ทอเป็นผ้าพันคอ ชุดแต่งงาน ชุดราตรี

• กระเป๋าใยสับปะรด

ใยสับปะรดสามารถทอเป็นผืนใหญ่ และนำมาเย็บต่อกับเป็นกระเป๋าได้ อีกทั้งยังสามารถย้อมสีด้าย เพื่อให้ได้กระเป๋าสีอื่น ๆ

• ผ้าคลุมไหล่ใยสับปะรด

• รองเท้าจากใยสับปะรด

• กระดาษใยสับปะรด

ใยสับปะรด + วิธีทำกระดาษสา= กระดาษใยสับปะรด

• ที่พันหูฟัง

ยังสามารถพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้มีความทันสมัย มีรูปแบบการใช้งานที่ตอบโจทย์ Lifestyle ของคนยุคดิจิตอล

จากการสืบค้นข้อมูลจะเห็นได้ว่า ส่วนใหญ่แล้วเส้นใยสับปะรดจะถูกนำมาแปรรูปเป็นเครื่องใช้ส่วนตัว ไม่ว่าจะเสื้อผ้า กระเป๋า รองเท้า เนื่องด้วยเส้นใยที่ออกมาเป็นเส้นบาง เหนียว และเงา การนำมาถักขึ้นรูปง่ายและเหมาะสม